Blog - Wiedza a mądrość: Dwie drogi, jeden cel?

Wyobraź sobie, że stoisz przed wielkim, starym drzewem. Drzewo to symbolizuje wiedzę – gałęzie pełne książek, liście jak kartki podręczników, a każdy sęk to teoria. A gdzie w tym wszystkim jest mądrość? Mądrość to nie drzewo, a sposób, w jaki drzewo jest częścią krajobrazu; jest umiejętnością zauważenia i połączenia wszystkiego wokół. Jakie więc miejsce zajmują wiedza i mądrość w naszej codzienności?

Wiedza to jedynie przedpokój mądrości

Ludzie zdobywają wiedzę na każdym kroku – kursy, szkoły, poradniki. Mówimy o niej jak o skarbie, a zdobywanie jej kojarzymy z sukcesem. Wszyscy wiemy, jak coś działa, ale czy to oznacza, że rozumiemy, dlaczego to działa? Paradoks tkwi w tym, że wiedza jest jak podręcznik do życia, a mądrość – jakby go nigdy nie było. Jak to możliwe? Bo mądrość nie daje się ująć w równania i paragrafy, bo wymaga przeżycia i zrozumienia.

Mądrość można porównać do wyboru, podczas gdy wiedza bywa raczej iluzją pewności. Wiedza mówi: „Znam odpowiedź”. Mądrość natomiast dodaje: „Ale czy jest to prawdziwa odpowiedź w każdej sytuacji?”. Weźmy tu za przykład prosty eksperyment społeczny – osoba bez specjalistycznej wiedzy, lecz z mądrością życiową, często odnajdzie się lepiej w grupie, dostosowując swoje działania do kontekstu. Kobiety i mężczyźni niejednokrotnie intuicyjnie rozumieją, że to, co wydaje się jedyną odpowiedzią, ma także swoje alternatywy.

Człowiek, który wie, ile jeszcze nie wie, potrafi się śmiać. Humor to tajemny atrybut mądrości – to sposób na spojrzenie na rzeczywistość bez zbędnego patosu. Wiedza poważna jest do przesady, mądrość zaś widzi absurdy i umie je objąć. Zauważmy, jak mędrcy często używają humoru, by pomóc ludziom dotrzeć do prawdy – to ułatwia zrozumienie, bo czasem tylko żart pozwala przełamać bariery.

Jak przekuć wiedzę w mądrość?

Być może nie ma szybkiej drogi, lecz jest sposób: obserwacja. Wiedza jest jak malowanie obrazu, mądrość zaś polega na tym, że możemy na niego patrzeć z dystansu, zauważając każdy detal i tło. Spróbujmy nauczyć się czegoś nowego, a potem przenieśmy to do codziennego życia. Czy jeśli znamy teorię komunikacji, to potrafimy usłyszeć, co ktoś chce naprawdę powiedzieć?

Czasem mądrość przychodzi przez doświadczenie, a doświadczenie przez błąd. To życiowa szkoła, która często jest surowa, ale niezwykle skuteczna. Mądrość może być wynikiem naszych własnych prób i błędów, niestrudzonych wysiłków by zrozumieć świat w jego zmienności. Czasami wystarczy kilka takich „lekcji”, by zobaczyć, że to, co niegdyś uważaliśmy za absolutną prawdę, to tylko jedna z perspektyw.

Mądrość to droga, a wiedza to narzędzia na tej drodze. W pewnym momencie przychodzi zrozumienie, że nie chodzi o „posiadanie” wiedzy, ale o „bycie” mądrym. Możemy wybrać, czy chcemy być jak książka pełna faktów, czy jak historia, która rozwija się z każdą chwilą. I właśnie ta świadomość, że jesteśmy częścią większej całości, przynosi spokój – mądrość, która wie, że nie musi wiedzieć wszystkiego.