Blog - Uczucia i emocje: Dlaczego warto rozróżniać?

W codziennym języku „uczucia” i „emocje” często stosujemy zamiennie, mimo że różnią się one pod względem natury, funkcji i wpływu na nasze doświadczenie. Rozróżnienie ich może pomóc w głębszym zrozumieniu siebie i poprawie relacji, ale też w odnalezieniu balansu emocjonalnego. Przyjrzyjmy się bliżej tym dwóm pojęciom, bazując na wglądach z psychologii i terapii.

Czym są emocje?

Emocje to reakcje psychofizyczne na zdarzenia w naszym otoczeniu. Powstają błyskawicznie i wpływają na nasze ciało – podnoszą tętno, przyspieszają oddech, napinają mięśnie. Wywoływane są w głębokim układzie limbicznym, co pozwala im uruchamiać procesy przetrwania, jak reakcja walka-ucieczka. Emocje są więc niejako automatyczne i krótkotrwałe, trwa kilka sekund do minut. Na przykład:

• Złość pojawia się, gdy czujemy, że ktoś narusza nasze granice.
• Strach odczuwamy, gdy coś zagraża naszemu bezpieczeństwu.
• Radość doświadczamy, gdy dostrzegamy coś pozytywnego.

Te reakcje służą przede wszystkim przetrwaniu. Złość daje nam energię do obrony, strach mobilizuje do ucieczki, a radość wzmacnia pozytywne zachowania.

A co z uczuciami?

Uczucia to bardziej trwałe stany emocjonalne, które tworzą się w wyniku naszego świadomego myślenia o emocjach i sytuacjach. Powstają zatem w korze mózgowej i mogą trwać wiele godzin, a nawet dni. Są wynikiem procesu przetwarzania emocji i nadania im sensu. Oto jak można to rozumieć:

• Radość po wygranej: Pierwotna emocja to ekscytacja, natomiast uczucie radości jest już trwałe i może towarzyszyć nam przez resztę dnia.
• Wdzięczność za pomoc: Emocja, jaką odczuwamy na początku, to ulga, ale myślenie o tej pomocy zamienia ją w uczucie wdzięczności.
• Smutek po stracie: Pierwotne emocje obejmują szok czy rozpacz, a w czasie tworzą uczucie głębokiego smutku.

Dlaczego rozróżnienie jest ważne?

Zrozumienie, kiedy mamy do czynienia z emocją, a kiedy z uczuciem, może pomóc w wielu sytuacjach. Daje nam większą świadomość, co się z nami dzieje, i pozwala łatwiej regulować swoje reakcje. W przypadku emocji nasze działania mogą być impulsywne i nieprzemyślane. Natomiast uczucia, jako bardziej przemyślane, mogą prowadzić do lepszych wyborów.

Na przykład:

• W gniewie możemy wykrzyczeć coś nieprzyjemnego, ale gdy damy sobie chwilę na refleksję, możemy przekształcić to w uczucie frustracji, co pozwala lepiej wyrazić swoje granice bez eskalacji.
• W strachu przed publicznym wystąpieniem możemy poczuć panikę, ale po jej przemyśleniu zauważymy, że w grę wchodzi lęk przed oceną, co może nas zmobilizować do lepszego przygotowania się.

Badania i znawcy, którzy pomagają zrozumieć te procesy

Ekspertka w dziedzinie emocji i uczucia, psycholog Lisa Feldman Barrett, wskazuje, że emocje nie są uniwersalne, lecz kształtowane przez nasze kultury i doświadczenia. Sugeruje również, że uczucia, jako forma refleksji, mogą być przekształcone przez świadome praktyki, takie jak medytacja i samopoznanie. Natomiast Daniel Goleman, autor teorii inteligencji emocjonalnej, mówi o „oswojeniu emocji” – zamiast impulsu, warto zauważyć emocje, zatrzymać się i nadać im sens.

Jak regulować emocje, a jak pracować z uczuciami?

1. Rozpoznaj emocję: Kiedy odczuwasz intensywne uczucie, zatrzymaj się i spróbuj je nazwać. Na przykład „czuję złość”. Czasami już samo nazwanie emocji zmniejsza jej intensywność.

2. Oddziel emocje od uczucia: Spróbuj zastanowić się, jaką myślą emocja przekształca się w uczucie. Czy gniew na partnera to efekt niedawnej sytuacji, czy też towarzyszy ci uczucie ciągłego rozczarowania?

3. Praktykuj uważność: Badania pokazują, że praktyka mindfulness pozwala zauważać emocje, nie reagując automatycznie, co zapobiega przekształcaniu negatywnych emocji w trwałe uczucia, jak żal czy poczucie krzywdy.

4. Korzystaj z narzędzi samopoznania: Na przykład, analiza na nastrojomierz.pl pozwala spojrzeć na swoją emocjonalność i balans ciała, co może być pomocą w regulacji emocji i dążeniu do równowagi.

Uczucia i emocje jako fundament dbania o Siebie

Rozróżnianie emocji od uczuć nie tylko pozwala nam lepiej rozumieć siebie, ale pomaga też kształtować nasze doświadczenia i relacje z otoczeniem. Możemy świadomie decydować, jakie emocje chcemy rozwijać, a jakie warto odpuścić.

Zapraszamy do wykonania pomiaru. Zapoznaj się z analizami : https://nastrojomierz.pl/analizy