Blog - Trauma zapisuje się w ciele: Jak przeszłość wpływa na nasze zdrowie fizyczne?

Traumatyczne doświadczenia mogą zostawić głębokie ślady w naszym umyśle, ale coraz więcej badań pokazuje, że ich wpływ nie kończy się na psychice. Trauma dosłownie zapisuje się w ciele, a jej efekty mogą manifestować się w postaci przewlekłych chorób, bólu, a nawet trudności w codziennym funkcjonowaniu. Jak to się dzieje, że emocje i wspomnienia przechodzą w fizyczne dolegliwości? Oto naukowe spojrzenie na tę fascynującą i jednocześnie niepokojącą zależność.

Czym jest trauma i jak działa na ciało?

Trauma to reakcja organizmu na zdarzenie, które przekracza zdolności radzenia sobie jednostki. Może być wynikiem jednorazowego incydentu, takiego jak wypadek czy przemoc, ale też przewlekłych sytuacji, np. zaniedbania w dzieciństwie czy toksycznych relacji.

Podczas traumatycznego zdarzenia ciało uruchamia mechanizm walki, ucieczki lub zamrożenia. Uwalniane są wtedy ogromne ilości hormonów stresu, takich jak kortyzol i adrenalina. Choć te reakcje są pomocne w kryzysie, ich długotrwała aktywacja może negatywnie wpłynąć na zdrowie. Kiedy trauma nie zostaje przetworzona, organizm może przechowywać ją w ciele jako napięcia mięśniowe, zmiany hormonalne, a nawet zmienione wzorce oddychania.

Jak trauma manifestuje się w ciele?

1. Bóle przewlekłe i napięcia mięśniowe
   Osoby po traumatycznych przejściach często skarżą się na bóle szyi, pleców, głowy czy stawów. Trauma „zakotwicza” się w mięśniach i tkankach, które pozostają napięte, nawet gdy zagrożenie już minęło. Niektóre teorie mówią o tym, że ciało „pamięta” traumatyczne zdarzenia, a bóle mogą być sposobem, w jaki przypomina nam o nierozwiązanych emocjach.

2. Problemy z układem trawiennym
   Stres związany z traumą ma bezpośredni wpływ na układ trawienny. Zjawisko „jelit jako drugiego mózgu” wskazuje, że trauma może prowadzić do problemów takich jak zespół jelita drażliwego, niestrawność czy chroniczne zapalenia. Hormony stresu zakłócają pracę układu pokarmowego, powodując zarówno nadreaktywność, jak i spowolnienie trawienia.

3. Zaburzenia snu
   Osoby, które doświadczyły traumy, często cierpią na bezsenność, koszmary nocne czy chroniczne zmęczenie. Sen jest czasem, kiedy ciało i umysł powinny się regenerować, ale u osób z nierozwiązaną traumą proces ten bywa zakłócony.

4. Problemy z układem sercowo-naczyniowym
   Długotrwały stres pourazowy zwiększa ryzyko nadciśnienia, chorób serca i udarów. Organizm osób z nierozwiązaną traumą często działa w stanie „czuwania”, co obciąża serce i układ krążenia.

5. Obniżona odporność
   Trauma wpływa również na układ odpornościowy, zwiększając podatność na infekcje, stany zapalne i choroby autoimmunologiczne. Chroniczny stres związany z nierozwiązaną traumą powoduje, że ciało ma trudności z właściwą reakcją na patogeny.

Nauka a zapis traumy w ciele

Znany psycholog Bessel van der Kolk w książce „The Body Keeps the Score” podkreśla, że trauma zmienia sposób funkcjonowania mózgu i ciała. Jednym z kluczowych mechanizmów jest nadaktywność ciała migdałowatego (części mózgu odpowiedzialnej za reakcje na stres) oraz osłabienie funkcji kory przedczołowej, odpowiedzialnej za racjonalne myślenie i kontrolę emocji.

W efekcie organizm osób po traumie może reagować na codzienne sytuacje, jakby były one zagrożeniem. Taki „przełączony” tryb stresu sprawia, że ciało stale znajduje się w stanie gotowości, co negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne.

Jak uwolnić ciało od traumy?

Choć skutki traumy mogą być głębokie, istnieją sposoby na jej przetwarzanie i uwalnianie z ciała. 

Kilka najskuteczniejszych metod:

1. Terapia somatyczna
   Skupia się na pracy z ciałem i świadomością. Ćwiczenia oddechowe, medytacja czy joga pomagają „rozbroić” napięcia zapisane w ciele i przywrócić naturalny rytm funkcjonowania.

2. EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
   Terapia ta pomaga w przetwarzaniu traumatycznych wspomnień, redukując ich wpływ na ciało i umysł.

3. Ruch i taniec
   Aktywność fizyczna, zwłaszcza taniec, może być skutecznym narzędziem uwalniania emocji zapisanych w ciele. W ruchu wyrażamy to, czego słowa nie potrafią oddać.

4. Regularna terapia psychologiczna
   Rozmowa z terapeutą pomaga nie tylko zrozumieć traumę, ale także zacząć proces jej przepracowywania.

5. Świadomość własnego ciała
   Ćwiczenie uważności (mindfulness) pozwala zbudować lepszy kontakt z ciałem, rozpoznawać napięcia i reagować na nie w zdrowy sposób.

6. Terapia małych kroków - Analiza poziom stresu, wzorce pracy mózgu i ogólny stan równowagi emocjonalnej. Analiza tendencji do nadmiernego obciążania jednego obszaru mózgu (np. nadaktywność w ośrodkach lęku lub przewlekłe wyczerpanie). Rozmowa o napięciach w ciała i zaleceniach. 

Trauma to coś więcej niż wspomnienie – to zapis, który nosimy w naszym ciele. Jej skutki mogą być subtelne, jak uporczywe napięcie mięśni, lub bardziej poważne, jak przewlekłe choroby. Ale co najważniejsze, trauma nie musi być wyrokiem. Dzięki zrozumieniu jej wpływu na nasze ciało i zastosowaniu odpowiednich narzędzi możemy odnaleźć drogę do uzdrowienia i lepszego życia.

Czy Twoje ciało próbuje coś Ci powiedzieć? Wsłuchaj się w jego sygnały – mogą być kluczem do odkrycia i przepracowania trudnych doświadczeń.

Zadbaj o swoje ciało, bo to w nim zapisują się wszystkie historie Twojego życia – zarówno te dobre, jak i trudne. Jeśli czujesz, że trauma, stres lub długotrwałe napięcie mogą manifestować się w Twoim organizmie, warto podjąć kroki, które pomogą lepiej zrozumieć, co dzieje się wewnątrz.

Rozważ wykonanie pomiaru kręgosłupa, który może być doskonałym punktem wyjścia do analizy stanu Twojego ciała. Więcej informacji znajdziesz na stronie nastrojomierz.pl, gdzie dostępne są również innowacyjne analizy samopoczucia oraz rozwoju, m.in. takie jak:

• BrainBalancePlus – Holistyczne zarządzanie stresem, które łączy analizę mózgu, emocji i ciała.
• Analiza psychosomatyczna, pozwalająca zidentyfikować połączenia między stanem psychicznym a fizycznym.

Na stronie nastrojomierz.pl znajdziesz także inne wartościowe analizy i narzędzia, które mogą pomóc w lepszym zarządzaniu swoim zdrowiem i dobrostanem. To pierwszy krok, aby odzyskać harmonię i pełnię życia.

1. Bessel van der Kolk – The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma
   Książka uznawanego eksperta w dziedzinie traumy, który szczegółowo opisuje, jak trauma wpływa na ciało i mózg.

2. Gabor Maté – When the Body Says No: Understanding the Stress-Disease Connection
   Książka o wpływie chronicznego stresu i traumy na zdrowie fizyczne, ze szczególnym uwzględnieniem chorób autoimmunologicznych i przewlekłych.

3. Peter A. Levine – Waking the Tiger: Healing Trauma
   Praktyczny przewodnik po tym, jak trauma manifestuje się w ciele i jak można ją uwolnić za pomocą terapii somatycznej.

4. Judith Herman – Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence
   Klasyczna pozycja na temat traumy i jej wpływu na zdrowie psychiczne oraz fizyczne, szczególnie u osób po doświadczeniach przemocy.

5. Daniel J. Siegel – Mindsight: The New Science of Personal Transformation
   Pozycja o neuroplastyczności mózgu i znaczeniu regulacji emocji w procesie radzenia sobie z traumą.

6. American Psychological Association (APA)
   Artykuły i badania dostępne na stronie www.apa.org dotyczące skutków traumy i zaburzeń pourazowych.

7. Harvard Health Publishing
   Liczne raporty dotyczące wpływu stresu i traumy na układ sercowo-naczyniowy, odporność i zdrowie ogólne.

8. National Center for PTSD (US Department of Veterans Affairs)
   Zasoby dotyczące badań nad stresem pourazowym i jego skutkami, zarówno psychicznymi, jak i fizycznymi.