Blog - Czy gry komputerowe i telefony komórkowe uzależniają? Jak wpływają na organizm człowieka i co mogą zrobić rodzice?

Uzależnienie od gier komputerowych i telefonów komórkowych

Gry komputerowe i smartfony, z ich wciągającą mechaniką i ciągłą dostępnością, mogą stać się źródłem uzależnienia. Mechanizm tego zjawiska opiera się na stymulacji układu nagrody w mózgu. Każda wygrana, powiadomienie, czy nowa wiadomość powoduje wyrzut dopaminy, co wzmacnia uczucie przyjemności i sprawia, że pragniemy więcej takich bodźców. Z czasem może to prowadzić do wzrostu tolerancji – potrzeba coraz więcej czasu przed ekranem, by osiągnąć ten sam efekt przyjemności.

Jak uzależnienie wpływa na organizm?

1. Układ nerwowy i emocjonalny

• Przeciążenie sensoryczne: Kolorowe obrazy, szybka akcja i powtarzające się dźwięki w grach i aplikacjach prowadzą do nadmiernego pobudzenia układu nerwowego, utrudniając późniejsze wyciszenie.
• Wpływ na koncentrację: Gry i media społecznościowe mogą zaburzać zdolność skupienia i pogarszać pamięć krótkotrwałą, co jest szczególnie groźne u dzieci i młodzieży.
• Zaburzenia emocjonalne: Uzależnienie może prowadzić do frustracji, impulsywności oraz stanów lękowych, gdy brak dostępu do urządzenia.

2. Wpływ na ciało

• Problemy posturalne: Długotrwałe korzystanie z urządzeń powoduje napięcia w mięśniach karku, ramion i pleców, a także prowadzi do bólu i schorzeń, takich jak „tech neck”.
• Zaburzenia snu: Niebieskie światło ekranów zakłóca produkcję melatoniny, co utrudnia zasypianie i pogarsza jakość snu.
• Obniżona aktywność fizyczna: Wielogodzinne siedzenie zmniejsza poziom ruchu, co może prowadzić do otyłości, spadku kondycji i chorób układu krążenia.

3. Wpływ społeczny i psychologiczny

• Izolacja społeczna: Dziecko spędzające większość czasu w wirtualnym świecie może stracić umiejętność budowania relacji w rzeczywistości.
• Problemy z kontrolą emocji: Gry, zwłaszcza te dynamiczne i konkurencyjne, mogą nasilać agresję oraz utrudniać zarządzanie emocjami.

Co mogą zrobić rodzice?

1. Ustalanie granic i zasad

• Limit czasu ekranowego: Wyznacz maksymalny dzienny czas korzystania z gier i telefonów, dostosowany do wieku dziecka. Zalecenia ekspertów to maksymalnie 1-2 godziny dziennie dla dzieci w wieku szkolnym.
• Wyznaczanie „stref wolnych od technologii”: Wprowadź zasady, np. brak telefonów podczas posiłków lub przed snem.

2. Angażowanie w alternatywne aktywności

• Zaoferuj dziecku ciekawe formy spędzania czasu, np. sport, zajęcia artystyczne, wycieczki rodzinne czy gry planszowe. Ważne, aby te aktywności były atrakcyjne i angażujące.

3. Edukacja i szczera rozmowa

• Wyjaśnij, jak nadmiar czasu spędzanego w świecie wirtualnym wpływa na zdrowie i samopoczucie. Zrób to w sposób dostosowany do wieku dziecka. Możesz powiedzieć:
  „Gry i telefony są świetne, ale ich nadmiar może sprawić, że będziesz zmęczony, smutny lub rozdrażniony. Chcemy, żebyś czuł się dobrze i zdrowo.”
• Pytaj o emocje: „Co takiego sprawia, że tak bardzo lubisz tę grę? Jak się czujesz, gdy wygrywasz albo gdy nie możesz grać?”

4. Przykład rodzica

• Jeśli dziecko widzi, że rodzice spędzają dużo czasu przed ekranem, trudniej będzie mu zaakceptować ograniczenia. Bądź wzorem, np. czytając książki lub wspólnie spędzając czas offline.

5. Techniczne wsparcie

• Skorzystaj z aplikacji do kontroli rodzicielskiej, które pomagają monitorować czas spędzany na urządzeniach i blokować nieodpowiednie treści.

Jak wytłumaczyć dziecku?

Dzieci lepiej rozumieją, gdy mówimy ich językiem i odwołujemy się do tego, co dla nich ważne. Możesz powiedzieć:

• „Wiesz, nasze mózgi potrzebują przerw, żeby być szybkie i sprawne – tak jak Twój komputer, kiedy go wyłączasz na chwilę. Jeśli grasz za dużo, Twój mózg się męczy, a wtedy trudniej ci się uczyć i bawić w inny sposób.”

Zapewnij dziecko, że technologia nie jest zła, ale powinna być używana w sposób zrównoważony:

• „Komputer i telefon to świetne narzędzia, ale najfajniejsze wspomnienia tworzymy wtedy, gdy bawimy się na świeżym powietrzu, rozmawiamy z przyjaciółmi albo odkrywamy coś nowego razem.”

Równowaga organizmu kluczem do zdrowia i dobrych decyzji

Ważne, by zarówno dzieci, jak i dorośli pamiętali, że nasze ciała i umysły potrzebują równowagi. Odpowiednia ilość snu, ruchu, zdrowa dieta i czas na regenerację to fundamenty dobrego samopoczucia. Dzięki temu jesteśmy w stanie podejmować lepsze decyzje, unikać konfliktów i czerpać radość z codzienności – zarówno online, jak i offline.

Uzależnienie od gier komputerowych i telefonów komórkowych jest realnym problemem, który wymaga zaangażowania i uwagi rodziców. Dzięki jasnym zasadom, wspieraniu alternatywnych aktywności i świadomej rozmowie można nauczyć dzieci odpowiedniego korzystania z technologii. Wspólna praca nad znalezieniem równowagi sprawi, że świat cyfrowy stanie się przyjemnym dodatkiem, a nie dominującym elementem życia.