Blog - Stłumienia, wyparcia, depresja i uzależnienia: Dlaczego przekonanie o braku bezpieczeństwa wpływa na nasze życie?

Wiele zaburzeń emocjonalnych, takich jak stłumienia, wyparcia, depresja i uzależnienia, ma swoje korzenie w przekonaniu, że życie jest nieprzewidywalne i niebezpieczne. To negatywne przekonanie, często formowane w dzieciństwie, wpływa na nasze myśli, reakcje emocjonalne oraz strategie przetrwania. Jeśli przez większość życia tkwimy w przeświadczeniu, że świat nie jest przyjazny, nasze ciała i umysły reagują lękiem, co może prowadzić do stłumienia emocji, a w konsekwencji do depresji i uzależnień.

Skąd bierze się poczucie niebezpieczeństwa?

Z perspektywy psychoterapii przekonanie o niebezpieczeństwie świata często wywodzi się z wczesnych doświadczeń. Jeśli w dzieciństwie byliśmy świadkami konfliktów, zaniedbań emocjonalnych czy przemocy, możemy dorastać z poczuciem, że świat jest miejscem, które trzeba przetrwać, a nie doświadczać. Taki stan umysłu sprawia, że odczuwamy permanentne zagrożenie – nawet gdy go realnie nie ma.

Naukowcy zajmujący się psychologią rozwojową, jak John Bowlby i Mary Ainsworth, wskazywali, że dzieci, które nie miały zapewnionego bezpiecznego przywiązania w dzieciństwie, w dorosłości częściej borykają się z lękiem, problemami emocjonalnymi i trudnościami w relacjach. Brak poczucia bezpieczeństwa prowadzi bowiem do wewnętrznej walki, a nierzadko i wycofania się w sobie lub ucieczki w destrukcyjne nawyki, takie jak uzależnienia.

Tłumienie i wyparcie emocji – pułapka bez wyjścia

Tłumienie i wyparcie emocji są mechanizmami obronnymi, które pozwalają człowiekowi przetrwać sytuacje wywołujące stres i lęk. Gdy życie wydaje się zbyt trudne, aby stawić mu czoła, nasza psychika „zamyka” dostęp do bolesnych emocji. Jest to jednak rozwiązanie krótkoterminowe. Tłumione emocje, szczególnie gniew, smutek i poczucie winy, kumulują się w ciele i psychice, prowadząc do stanów lękowych, depresji i zmęczenia psychicznego.

Znany psycholog i terapeuta, Gabor Maté, badał mechanizmy wpływu tłumionych emocji na zdrowie fizyczne i psychiczne, wskazując, że długo tłumione uczucia mogą prowadzić do zaburzeń zdrowia. Przykładami mogą być osoby, które unikały konfrontacji i wyrażania swoich emocji – w dorosłości często odczuwają skutki tego w postaci chronicznego stresu i jego somatycznych konsekwencji.

Przykłady naukowe: jak wpływa to na nasze zdrowie?

1. Stres i układ nerwowy: Chroniczny stres spowodowany przeświadczeniem o niebezpieczeństwie wpływa na układ nerwowy, prowadząc do wzmożonej produkcji kortyzolu. Długotrwała ekspozycja na ten hormon obniża zdolność do regeneracji i wywołuje zmiany w funkcjonowaniu mózgu, sprzyjając depresji i zmniejszając motywację do działania.

2. Uzależnienia jako mechanizm ucieczki: Uzależnienia są próbą radzenia sobie z bólem, a często wywodzą się z nieświadomej potrzeby znieczulenia emocjonalnego. Badania nad psychologią uzależnień, prowadzone m.in. przez Bruce’a Alexandra, pokazują, że jednym z głównych czynników rozwoju nałogów jest właśnie poczucie izolacji i braku poczucia bezpieczeństwa.

3. Terapia i zmiana przekonań: Terapia poznawczo-behawioralna oraz terapia traumy pomagają pacjentom identyfikować przekonania, które blokują ich rozwój i szczęście. Zmiana myślenia o sobie i świecie na bardziej pozytywne przynosi ogromną ulgę – staje się możliwe wyrażenie stłumionych emocji i nauka radzenia sobie z nimi w zdrowy sposób.

Pięć kroków ku poczuciu bezpieczeństwa

1. Praktyka samoakceptacji: Rozwijanie akceptacji siebie pozwala poczuć się bezpieczniej we własnej skórze i zmniejsza potrzebę „ucieczki” w uzależnienia.

2. Odkrywanie wewnętrznych zasobów: Terapia uczy odkrywania swoich zasobów, takich jak cierpliwość, empatia czy zdolność do rozwiązywania problemów, które pomagają przekształcić niebezpieczne sytuacje w wyzwania, z którymi można sobie poradzić.

3. Praca z ciałem: Metody takie jak joga, medytacja i oddech pomagają zredukować poziom stresu i uzyskać dostęp do emocji ukrytych w ciele. Gdy czujemy się bezpieczniej, nasze ciała reagują spokojem, a my uczymy się radzić sobie ze stresem bardziej świadomie.

4. Świadome relacje: Bliskość z ludźmi, którym ufamy, działa jak antydepresant. Współpraca z osobami o podobnych wartościach dodaje pewności siebie i pokazuje, że możemy liczyć na wsparcie w trudnych chwilach.

5. Monitorowanie stresu: Regularne monitorowanie poziomu stresu może pomóc nam w rozpoznawaniu momentów, w których czujemy się szczególnie zagrożeni. Narzędzia takie jak Mapa Równowagi Organizmu i BrainBalancePlus pomagają zrozumieć, w jaki sposób nasz organizm reaguje na stres. Taka analiza daje wgląd w to, jak dbać o siebie w trudnych momentach, a także rozwijać odporność psychiczną(kontakt@nastrojomierz.pl).

---

W ten sposób możemy nauczyć się rozpoznawać i zmieniać przekonania, które dotąd kształtowały nasze życie w cieniu lęku. Praktykowanie samoświadomości oraz regularne monitorowanie stresu jest kluczowe, by tworzyć życie pełne harmonii i stabilności, zamiast podlegać pułapkom tłumionych emocji.